Jak uzyskać alimenty na dziecko?

Alimenty od rodzica na dziecko
Sprawy alimentacyjne są jedynymi z najczęściej spotykanych sporów prawnych w Polsce. W praktyce najwięcej emocji i czasu w postępowaniach alimentacyjnych budzi ustalanie przez sąd stanu faktycznego – przede wszystkim ustalenie możliwości finansowych zobowiązanego do świadczeń oraz uzasadnionych potrzeb uprawnionego. Kwestie prawne w sprawach alimentacyjnych nie należą do bardzo skomplikowanych, jednakże należy pamiętać o zasadach w nim panujących oraz o formalnych wymogach tego postępowania.W tym artykule zajmiemy się kwestią obowiązku alimentacyjnego rodzica w stosunku do własnego dziecka.
Rodzice zobowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest w stanie samodzielnie ponieść kosztów swojego utrzymania. Obowiązek ten nie powstaje, jeśli dochody pochodzące z własnego majątku dziecka wystarczają dla pokrycia kosztów jego utrzymania i wychowania.
Wykonywanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, nie zawsze musi polegać na dostarczaniu pieniędzy, co więcej, najczęściej ma ono inny charakter – polega ono na osobistych staraniach na wychowanie i utrzymanie uprawnionego. W takim przypadku pozostali zobowiązani powinni pokrywać w całości lub części koszty utrzymania lub wychowania uprawnionego.

Zakres świadczeń alimentacyjny:
Zakres alimentów zależy od 2 warunków:
usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego do otrzymywania świadczeń alimentacyjnych
możliwości majątkowych oraz zarobkowych zobowiązanego spełniania do świadczeń
Usprawiedliwione potrzeby uprawnionego mogą kształtować się bardzo różnie, są one uwarunkowane przede wszystkim stosunkami majątkowymi panującymi w danej rodzinie i poziomem jej życia oraz jej środowisku społecznym, jak również wiekiem uprawnionego, potrzebami związanymi z jego edukacją czy rozwijaniem uzdolnień. Usprawiedliwione potrzeby w oczywisty sposób łączą się również z możliwościami o charakterze finansowym, jakie ma zobowiązany do świadczeń.
Warto skupić się na kwestii możliwości zarobkowych zobowiązanego. Wprowadzenie do Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego zapisu o „możliwościach zarobkowych” obok „możliwości majątkowych” ma na celu ograniczenie sytuacji w których zobowiązany celowo zaniża osiągane przez siebie w czasie trwania postępowania dochody licząc na zaniżoną wysokości alimentów jakie zasądzi sąd. Przepis powyższy ma zapobiegać takim sytuacjom, gdyż sąd bierze pod uwagę nie tylko faktyczny stan majątku i dochodów zobowiązanego, ale również możliwości jakie posiada on w tym zakresie, a co za tym idzie pod uwagę brane są dochody, jakie zobowiązany mógłby osiągać, gdyby czynił w tym kierunku należyte starania. Co więcej art. 136 k.r.o. expressis verbis mówi, że w przypadku, gdyby zobowiązany do świadczeń alimentacyjnych, w ciągu 3 lat przed ich sądowym dochodzeniem, bez istotnego powodu zrzekł się lub doprowadził do utracenie praw majątkowych albo zrzekł się zatrudnienia lub zmienił je na mniej zyskowne, to zmiany wynikającej z tego faktu nie uwzględnia się przy ustalaniu zakresu świadczeń alimentacyjnych.
Jednak w chwili zrzeczenia, utraty lub zmiany osoba musi być już zobowiązana do ww. świadczeń (np. dziecko na które zasądzenia alimentów się domagamy było już urodzone).Jeżeli w ciągu ostatnich trzech lat przed sądowym dochodzeniem świadczeń alimentacyjnych osoba, która był już do tych świadczeń zobowiązana, bez ważnego powodu zrzekła się prawa majątkowego lub w inny sposób dopuściła do jego utraty albo jeżeli zrzekła się zatrudnienia lub zmieniła je na mniej zyskowne, nie uwzględnia się wynikłej stąd zmiany przy ustalaniu zakresu świadczeń alimentacyjnych.

Alimenty od męża matki dziecka niebędącego jego ojcem lub od żony ojca dziecka niebędącej jego matką:
W tym przypadku możliwe jest uzyskanie przez dziecko świadczenia, ale tylko gdy jest ono uzasadnione zasadami współżycia społecznego.

Dziecko pełnoletnie:
Obowiązek alimentacyjny utrzymuje się również po osiągnięciu przez dziecko pełnoletności. W tym przypadku rodzice mają jednak możliwość uchylenia się od jego spełniania w 3 przypadkach (wystarczy spełnienie jednego z nich):
dostarczanie świadczeń alimentacyjnych powoduje nadmierny uszczerbek dla utrzymania rodziców
pełnoletnie dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możliwości samodzielnego utrzymania się
żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Alimenty za czas przed wniesieniem powództwa:
Świadczenia alimentacyjne, jak wszystkie świadczenia okresowe, przedawniają się z upływem 3 lat od momentu, w którym były wymagalne. Tak więc w pozwie o alimenty domagać się można alimentów za okres do 3 lat sprzed daty jego wniesienia.
Alimenty za ten okres sąd określi jednorazową sumą pieniężną, której spłatę w uzasadnionych przypadkach może rozłożyć na raty.

Jak to zrobić?
W przypadku, jeśli nie ma możliwości uzyskania dobrowolnych świadczeń, które wypełniałyby obowiązek alimentacyjny od obojga bądź jednego z rodziców, wówczas należy złożyć pozew o alimenty w sądzie rejonowym właściwym ze względu na miejsce zamieszkania dziecka albo pozwanego rodzica (strona powodowa może zdecydować o właściwości miejscowej). Pozew musi spełniać wszystkie wymogi z art. 126 oraz 187 k.p.c. w tym musi określać wysokości żądanych alimentów (jako wartość przedmiotu sporu podać należy wartość rocznej sumy żądanych alimentów).
W uzasadnieniu pozwu należy szczegółowo wyliczyć wydatki związane z utrzymaniem dziecka, nie pomijając żadnego aspektu, takiego jak: wyżywienie, odzież, edukacja, leczenie, zajęcia dodatkowe, rozrywka, wyjazdy wakacyjne itp.
W przypadku gdy o alimenty na dziecko od jednego z rodziców występuje drugi rodzic, należy również podać wysokość dochodów osiąganych przez rodzica działającego za dziecko, a jeśli to możliwe to konieczne jest także podanie dochodów osiąganych przez stronę pozwaną oraz miejsca jego pracy i innych istotnych informacji niezbędnych dla ustalenie jej sytuacji majątkowej.
W trakcie pierwszej rozprawy sąd nakłania strony do zawarcia ugody w kwestii uprawnień i wysokości świadczeń, w przypadku jej zawarcia ma ona moc ugody sądowej. Jeśli natomiast nie dojdzie do polubownego załatwienia sprawy, wówczas sąd wydaje wyrok, który jest wykonalny natychmiast po jego ogłoszeniu, bez konieczności nadawania mu odpowiedniego rygoru.

Koszty:
Pozew o alimenty na dziecko zwolniony jej ze wszelkich opłat sądowych.
Marcin Stachowiak